Korte golf luisteren

Project: Korte golf luisteren
Featured:
State	Completed
Members	Danny Witberg
GitHub	No GitHub project defined. Add your project here.
Description	Luister naar de wondere wereld van de korte golf
Picture

Wat is korte golf luisteren?

In het kort: Korte golf luisteren is het luisteren naar radiosignalen. Vroeger was radio het medium om te communiceren over langere afstanden. Met de komst van het internet is er inmiddels een veel snellere en effectievere manier gekomen, maar er zijn nog steeds situaties denkbaar waarin radio geprefereerd wordt boven internet. Er zijn nog altijd plekken op aarde waar geen internet voorhanden is.

Hoe kort is die golf?

De term "korte golf" slaat op het radiospectrum en beslaat het gebied tussen 3MHz en 30MHz. In de volksmond echter wordt de term gebruikt voor ruwweg elke frequentie onder de 30MHz. De frequentie kan direct in verband gebracht worden met de lengte van de golf, in het geval van de korte golf is deze 100 meter tot 10 meter. Een andere term die met dit frequentiegebied wordt bedoeld is HF, voor High Frequency. Het voordeel van deze frequenties is dat de golf ver reikt, minder last heeft van atmosferische storingen en zelfs gebruik kan maken van gunstige condities van de atmosfeer (afgekort: condities).

Wat is er te horen?

De korte golf wordt gebruikt door de luchtvaart, maritieme en militaire toepassingen. Ook commerciële en zendamateur gebieden zijn ingedeeld. Naast deze officiëlere instanties zijn er ook tal van clandestiene organisaties die gebruik maken van de korte golf, omdat censuur moeilijk is op een uitgezonden signaal (storen is natuurlijk wel mogelijk). Niet alleen spraak, maar ook digitale signalen zijn er te horen.

Wat heb ik er voor nodig?

Vroeger had je voor je radio luister hobby een liefst gigantische antenne nodig, dure ontvanger en ingewikkelde decoders. Tegenwoordig hebben we op internet genoeg mogelijkheden om dezelfde of betere resultaten te boeken. Je hebt dus nodig: een computer met internetverbinding en geluidskaart.

Moet ik nog meer weten?

Umm, ja. Iets over modulatietechniek: Commerciele uitzendingen op de korte golf gebruiken Amplitude Modulatie om hun audio aan de man te brengen. Dit wil zeggen dat de sterkte van het uitgezonden signaal overeen komst met de sterkte van het audiosignaal. Het audiosignaal is gesuperponeerd op een constante frequentie, de draaggolf genaamd. Daarnaast zijn twee zijbanden te herkennen, waar de spraakinformatie zit opgeslagen. In het frequentiespectrum ziet het er als volgt uit:

In de draaggolf zit geen informatie, en kan dus in principe weggelaten worden. Daarnaast bevatten de onder- en bovenzijband dezelfde informatie. Als we een van die ook weglaten, hebben we enkelzijband modulatie. Als je alleen de bovenzijband overhoud, heet dit Upper Side Band modulatie (USB), in tegenstelling tot alleen de onderzijband, Lower Side Band (LSB) geheten. Deze modulatietechnieken zijn heel efficient voor audio, het betekend wel dat er totaal geen signaal wordt uitgezonden in stilteperiodes. Ook is de nul referentie, de draaggolf, weg zodat door middel van afstemmen ook de toonhoogte kan worden afgesteld.

Hoe luister ik naar de korte golf?

Op de universiteit van Twente staat een korte golf ontvanger aangesloten op het internet. Door middel van SDR kan iedere gebruiker zijn eigen deel van het spectrum beluisteren. Boven het gele afstemgedeelte is in het blauw/paars een visuele representatie te zien van signaalsterktes op die specifieke frequentie. Dit helpt on om te zoeken naar zenders. Onder het afstem gedeelte staat in groen en violet de bandindeling. Groene markeringen zijn ingedeeld aan zendamateurs, delen in violet zijn commerciële radiostations.

- Voice

Spraakuitzendingen zijn moeilijk te herkennen voor computers, maar uitstekend geschikt voor mensen. Hoewel de voertaal veelal Engels is, zijn in principe alle talen te verwachten. Er is dus wel soms een LOI cursus nodig om bepaalde voice signalen te decoderen ;-)

Ook is het handig, als je wilt luisteren naar digitale signalen, om een decoder programma te gebruiken. MixW is een freeware programma die een aantal digitale modes kan decoderen. Om een aantal te noemen:

- CW, continuous wave of Morse code.

Morse code is een combinatie van korte en lange toonpulsen, die samen letters en woorden vormen. In tegenstelling tot wat films je wil doen laten geloven, verpak je geen compleet verhaal in twee letters morse. De meeste morse signalen worden automatisch gegenereerd, en zijn beter te decoderen dan een handmatige "keyer". Morse code is vaak te horen aan de start van een amateurband, bijvoorbeeld 14000kHz - 14050kHz.

- RTTY, ("rie-tie-tie") of telex.

RTTY is een combinatie van twee tonen, de "mark" en "space" signalen, die een bepaalde verschilfrequentie hebben tot elkaar. Een afwisseling van deze twee tonen zorgt voor een digitale informatie. De snelheid wordt aangegeven in baud, de verschilfrequentie in Herz. Bekende waardes zijn 45 baud, 50 baud, 75 baud en 100 baud met verschilfrequanties van 170Hz, 225Hz, 425Hz en 850Hz. Aanrader: Probeer alleen RTTY te decoderen binnen amateurbanden. Daarbuiten kunnen encrypties, andere coderingen etc. zorgen voor eindeloze teleurstellingen. Bekend zijn bijvoorbeeld de Stanag coderingen door de NATO. Er is veel in te stellen aan een RTTY: de snelheid, het toonverschil, de gebruikte codering, maar ook de mark en space kunnen omgekeerd worden. Voorbeelden: 14070kHz tot 14120kHz.

- ARQ

ARQ (Automated Repeat on Request) is een variant op RTTY en verzend kleine delen van een groter bericht achter elkaar. Elk van deze delen moeten worden bevestigd door de ontvangende partij. Bij een foutieve ontvangst wordt het ARQ pakketje herhaald.

- BPSK31

BPSK is fase gemoduleerd, het klinkt dus als een schijnbaar onafgebroken toon. Dit heeft als voordeel dat er veel van op een relatief klein gebied kunnen zitten. Veelal gebruikt door zendamateurs. Voorbeelden zijn te vinden in het gebied rond 14070kHz.

-- Packet Radio

Packet Radio is de amateur implementatie van de X25 (internet) protocol. De modulatiemethode heet dan ook AX25 en is bepaseerd op packets in plaats van een informatiestroom. Op de korte golf wordt bijna uitluitend 300 baud gebruikt met 200Hz shift. Als je geluk hebt kun je rond 10147kHz een packet BBS horen.

-- Fax

Bij fax denken we ongetwijfeld aan de variant die we aan de telefoonlijn kunnen aansluiten, maar fax wordt ook op de korte golf gebruikt. Als je een fax decodeerd zul je meestal geconfronteerd worden met een weerkaart. Luchtdrukken of temperaturen handmatig in een kaart geschreven. Het is te herkennen aan een toon met kraakjes erin. de snelheid waarop wordt uitgezonden is meestal 120 lijnen per minuut. Het voorbeeld is ontvangen op 7880kHz.

-- SSTV

SSTV is verwant aan fax in de zin dat een afbeelding kan worden overgestuurd. Het wordt voornamelijk gebruikt door zendamateurs. Bekende overdractsprotocollen zijn Martin 1, Martin 2 en Scottie DX. Het begint met een pilot toon of sweep, vervolgens een snel repeterend audiopatroon.

-- HFDL

HFDL staat voor High Frequency Data Link en wordt door de luchtvaart gebruikt om posities an gegevens over te brengen. Het is te herkennen aan korte bursts voorafgegaan aan een toon. De bursts duren 1.8 of 4.2 seconden. Voor het decoderen van HFDL kun je het beste PC-HFDL gebruiken. Deze decodeert het bericht, je ziet vluchtnummers voorbij komen. PC-HFDL kan ook op een Google Earth de posities van diverse vliegtuigen laten zien.

-- Hellschreiber

Hellschreiber of Hell is een manier om grafische tekst als geluid te sturen. Het klinkt alsof iemand over een krijtbord krast en het is op patroonherkenning gebaseerd. Het is zeer ongevoelig voor storing.

Veel voorkomende begrippen

Omdat het communicatie soms niet optimaal verloopt, is er baat bij geboden om efficient te communiceren. Enkele begrippen en afkortingen:

CQ: Algemene oproep

73: Groeten

51: Kusjes (niet zo veel meer gebruikt omdat vrouwen over het algemeen andere dingen als hobby hebben)

DX: Distance X (onbekende afstand), in het algemeen gebruik om een grote afstand aan te geven

Q codes:

Er zijn een hoop Q codes in omloop, ze beginnen allemaal met de letter Q ;-) De meest gebruikte:

QSO: Gesprek

QTH: (geografische) lokatie

QSL: Ontvangstbevestiging

QRZ: Door wie wordt ik aangeroepen?

QRM: Storing

QTH Locator:

Een combinatie van 2 letters, 2 cijfers en 2 letters wordt aangegeven voor de geografische positie onder zendamateurs. Zo staat de universiteit in Twente blijkbaar op JO32KF en zit ACKspace op JO20XV.